Post Impressionisme (1885 – 1920)

De term postimpressionisme is een benaming voor een schilderstijl in Frankrijk. In andere landen, zoals België, Nederland, Duitsland en Scandinavië, spreekt men eerder van neo-impressionisme. Beiden zijn voortgekomen uit het impressionisme.

Al dekken beide termen ongeveer dezelfde lading, toch kan men postimpressionisme (beter) interpreteren als verzamelnaam voor enkele NA-impressionistische bewegingen, na deze van 1874-1886, in Frankrijk. Terwijl het in België, Nederland, Duitsland en de Scandinavische gebieden met de neo-impressionistische sympathieën eerder gaat over LAAT-impressionisme.

Postimpressionisme werd bedacht door de Britse criticus Roger Fry als titel voor zijn expositie in Londen, in 1910, met werken van Paul Cézanne, Paul Gauguin, Vincent van Gogh, Georges Seurat en Paul Signac. Vooral de periode tussen 1880 en 1890.

 

Parallelle stromingen

• Pointillisme of divisionisme
• Cloisonnisme
• Luminisme

Met postimpressionisme bedoelt men vooral de Franse bewegingen na 1886.

Pointillisme

Het pointillisme of divisionisme van Georges Seurat en van Alfred Sisley was wel de meest merkwaardige en meest bediscussieerde uitloper ervan. Zelfs na 1905 wordt het tachisme van Les Fauves, met Henri Matisse en Maurice Vlaminck herkend als late erfgenaam van het divisionisme.

Het pointillisme is een schildertechniek die vooral aan het eind van de negentiende eeuw werd beoefend. Het pointillisme is nauw verwant aan het divisionisme, een meer technische variant op deze techniek.

Het pointillisme is als artistieke stroming in Frankrijk ontstaan, als uitloper van het impressionisme en waarbij het de bedoeling was het licht te accentueren door het analyseren van de kleuren.

Pointillisme heeft een wetenschappelijke achtergrond. In de traditionele schilderkunst worden de verschillende kleuren gemaakt door verf te mengen in de juiste kleur en die op het doek aan te brengen. In het pointillisme worden verfstippen in primaire kleuren op het doek aangebracht. De werking van de menselijke hersenen maakt dan dat er een secundaire kleur wordt waargenomen. Door bijvoorbeeld kleine rode en gele stippen naast elkaar te zetten ziet men oranje. De stippen worden meestal gezet op een witte achtergrond. Pointillistische schilderijen blinken uit door de zeer heldere, bijna lichtgevende, indruk die ze maken.

Bij de eerste pogingen van Georges Seurat, in 1882, had men het oorspronkelijk over divisionisme. Het bleef inderdaad bij het naast elkaar plaatsen van kleine zuivere, complementaire kleurvlekken, die de gewenste kleurtint produceren in het oog van de kijker, onder invloed van simultane contrasten. Verfijnd tot puntjeswerk had Seurat het, in 1884, over "chromoluminarisme" in zijn werk "Een zwempartij te Asnières" (zie bij Georges Seurat), op de expositie van de Indépendants.

Ook Paul Signac en Camille Pissarro waren enthousiaste beoefenaars van deze door latere expressionisten als te analytisch en gekunsteld ervaren werkwijze.

Toch werd het divisionisme, na 1904, een van de belangrijkste inspiratiebronnen van het fauvisme en het expressionisme. Ook het latere kubisme en het futurisme ontliepen de invloed van het divisionisme niet.

Cloisonisme (1888 - 1920)

Het cloisonnisme of synthetisme is een door het symbolisme beïnvloede postimpressionistische schilderstijl.

Kenmerkend voor het cloisonnisme zijn vooral de grote heldere kleurvlakken die worden gescheiden door donkere contourlijnen. Er is verder weinig aandacht voor een kloppend perspectief.

De Gele Christus van Paul Gauguin geldt als het schoolvoorbeeld. Ook Louis Anquetin, Émile Bernard en Paul Sérusier hebben in deze stijl geschilderd.

De term cloisonnisme werd op 9 mei 1888 voor het eerst gebruikt door kunstcriticus Édouard Dujardin in een door hemzelf geschreven artikel in de Revue Indépendante. De benaming is afgeleid van email cloisonné, een decoratietechniek voor bijvoorbeeld vazen.

Luminisme (1890 – 1920)

Het luminisme is een stroming in de schilderkunst, vooral in België, die ontstaan is vanuit het postimpressionisme.

Het luminisme legt de nadruk op sterke lichteffecten en heeft veel overeenkomsten met het pointillisme.

Een bekende schilder uit deze stroming is Emile Claus. Ferdinand Hart Nibbrig (Amsterdam, 5 april 1866 - Laren, 12 oktober 1915) was een Nederlands schilder en theosoof. Hij was één van de eerste kunstenaars die het luminisme in Nederland introduceerde.

Les Nabis

Les Nabis is een groep van postimpressionistische Franse kunstschilders in het Parijs van het laatste decennium van de 19e eeuw.

School van Pont-Aven

De School van Pont-Aven met Paul Gauguin en Emile Bernard bracht omstreeks dezelfde tijd het cloisonnisme in praktijk, terwijl de Les Nabis, met Paul Sérusier vooral als theoreticus, uitsluitend "de Idee" wilden symboliseren, na 1888.

Verwante Stijlen

Verwante stijlen aan de Postimpressionistische kunst zijn:

• Impressionisme
• Neo-impressionisme
• Secessionisme
• Modernisme

 

Kenmerken

Kenmerken van het postimpressionisme zijn emotie overbrengen, structuur, compositie, symbolistische betekenis. Over het postimpressionisme: Tijd 1884 – 1905. het is een reactie op het impressionisme. Het postimpressionisme wil vormloos en vluchtig schilderen. Ze willen verder gaan dan alleen weergeven wat ze zien. Ze vervormen de werkelijkheid een beetje en zo willen ze meer gevoel in het schilderij leggen. Wat ze zien wordt geordend en subjectief vormgegeven, dat noemt men ook wel abstrahering en herstructurering. Verschillende dikte toetsen verschillende richtingen van toetsen kan voor veel dynamiek in de schilderijen zorgen. Geschilderd met toetsen, dat komt van het pointillisme. Ook maken ze veel gebruik van complementaire kleurcontrasten. Warm en koud zorgt dan voor diepte in het schilderij.

Bekende postimpressionistische schilders

• Paul Cézanne
• Paul Gauguin
• Vincent van Gogh
• Maurice Prendergast
• Henri Rousseau
• Georges Seurat
• Paul Sérusier
• Paul Signac
• Henri de Toulouse-Lautrec
• Édouard Vuillard

> Terug naar stromingen overzicht